Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Chủ đề 31: Câu ghép

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Chủ đề 31: Câu ghép

1. CHỦ ĐỀ 31: CÂU GHÉP (1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. (2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. (3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. (4) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. (5)Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. (6) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. (7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh, tôi đi học)
2. (2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy C1 V1 C2 nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa V1 C bầu trời quang đãng. 3 V3 => Cụm C-V nòng cốt là cụm lớn; 2 cụm C1-V1 và C2-V2 là các cụm nhỏ nằm trong cụm lớn. => Mối quan hệ bao hàm. => Là câu mở rộng thành phần phụ ngữ sau của cụm động từ (Hai cụm C1-V1 và C2-V2 là phụ ngữ sau cho động từ trung tâm “quên”. Giữa chúng có mối quan hệ so sánh “như”).
3. (7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì C1 V1 chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay C V tôi đi học2. 2 C3 V3 => C có 3 cụm C – V. => Các cụm C – V không bao chứa nhau.
4. Kiểu cấu tạo câu Câu cụ thể (5) Câu có một cụm C-V (Câu đơn) Cụm C-V nhỏ nằm (2) Câu có hai trong cụm C-V lớn. hoặc nhiều Các cụm C-V (7) cụm C-V không bao chứa (Câu ghép) nhau.
5. (7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì Vế 1 chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay Vế 2 tôi đi học. Vế 3 => Vế 1 nối với vế 2 bằng quan hệ từ “vì” - Vế 2 nối với vế 3 bằng dấu hai chấm (:)
6. (1)Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường TN1 C1 rụng nhiều và trên không có những đám mây V1 TN2 bàng bạc , lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm C2 V2 mơn man của buổi tựu trường. → Các vế câu nối bằng dấu phẩy .
7. Bài tập nhanh: Tìm các cách nối vế câu trong các ví dụ sau đây: a)Nếu ai có một bộ mặt xinh đẹp thì gương không bao giờ nói dối. → Nối bằng một cặp quan hệ từ “Nếu thì ” b) Mẹ nó càng đánh, nó càng lì ra. → Nối bằng một cặp phó từ “càng càng ”. c) Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi , vài giây sau, tôi đuổi kịp. → Nối bằng dấu phẩy. d) Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại , khoé mắt tôi đã cay cay. → Nối bằng dấu hai chấm và dấu phẩy. e) Cốm không phải thức quà của người vội ; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. → Nối bằng dấu chấm phẩy.
8. Bài tập 1: Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào? a) Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà căn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi. (Những ngày thơ ấu, Nguyên Hồng) b) Rồi hai con mắt long lạnh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. (Những ngày thơ ấu, Nguyên Hồng) c) Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện quá. Hắn bĩu môi và bảo: - Lão làm bộ đấy! (Lão Hạc, Nam Cao)
9. Bài tập 1: b) Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi C1 V1 (Nối bằng dấu :) C2 càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. V2 c) Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi C1 V1 (Nối bằng quan hệ từ “bởi vì”) vì lão lương thiện quá. C2 V2
10. Bài tập 3: Chuyển các câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghép mới: “Nếu trời mưa to thì tôi đi bộ”. → a) Nếu trời mưa to, tôi đi bộ. b) Trời mưa to thì tôi đi bộ. c) Tôi đi bộ, nếu trời mưa to. → a) Bỏ bớt một quan hệ từ. b) Đảo lại trật tự các vế câu.
11. Tiết 43: CÂU GHÉP Đoạn văn: Chỉ cần một bữa lao động dọn vệ sinh, lớp em đã làm cho cổng trường trước ngày khai giảng năm học mới thật sạch đẹp. Giờ cổng trường em không còn những vỏ kẹo, vỏ quà hàng bánh của các cô cậu học trò hay vứt bừa nữa. Thật sung sướng khi bước chân vào trường với một cảm giác dễ chịu, mát mẻ, không còn sự chen lấn của “rác rưởi”. Hỡi các bạn! Nếu chúng ta đều có ý thức giữ gìn vệ sinh học đường thì chắc chắn trường ta sẽ mãi mãi tươi đẹp. Là người học sinh, ai chẳng muốn mình được nương náu trong một không gian luôn bách mắt như thế. Chúng ta hãy nhặt đi những rác bẩn thì chắc chắn chúng ta sẽ hài lòng với sắc màu cuộc sống.
12. ? Xác định, gạch chân các thành phần, các bộ phận của các câu ghép sau: a) Vì chưng gió thổi, hoa cười với trăng. C1 V1 C2 V2 (Ca dao) b) Dù ai rào dậu ngăn sân, lòng ta vẫn vững là dân cụC1 Hồ .V1 C1 V2 (Theo Tố Hữu – “Ta đi tới”) c) Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng. (Nguyễn Bính – “Xuân về”). d) Cải chửa ra cây, cà mới nụ. (Nguyễn Khuyến,Bạn đến chơi nhà)