Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 40, Chủ đề 28: Nói giảm nói tránh

Ví dụ 1: Những từ ngữ màu đỏ trong các đoạn trích sau đây có nghĩa là gì? Tại sao người viết, người nói lại dùng cách diễn đạt đó?

 - Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.

                                                                                           (Hồ Chí Minh, Di chúc)

 - Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!

    Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.

                                       (Tố Hữu, Bác ơi!)

 - Lượng con ông Độ đay mà...Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.

                                                                                           (Hồ Phương, Thư nhà)

Ví dụ 2: Vì sao trong câu văn sau đây, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa?

     Phải bé lại và lăn vào lòng mộtngười mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.

                                                                       (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

Ví dụ 3: So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe.

 - Con dạo này lười lắm.

 - Con dạo này không được chăm chỉ lắm.