Chuyên đề Khơi dậy tình yêu quê hương trong dạy - Học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6

Nội dung text: Chuyên đề Khơi dậy tình yêu quê hương trong dạy - Học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6

1. 1 TRƯỜNG THCS AN PHƯỚC TỔ VĂN – SỬ - ĐỊA - GDCD ----￿---- GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ TUYẾT HOA- NGUYỄN THỊ THU AN Năm học 2024 - 2025
2. 2 CHUYÊN ĐỀ: KHƠI DẬY TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG TRONG DẠY- HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN NGỮ VĂN 6 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Tình yêu quê hương là một nội dung quan trọng ở bậc THCS, nhằm giáo dục và nâng cao ý thức, phẩm chất đạo đức của các em, giúp các em hiểu về tình yêu đối với quê hương và tinh thần yêu nước, ý thức bảo vệ tổ quốc. Vì các em là thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước. Nhằm đáp ứng được yêu cầu của Bộ Giáo dục về việc lồng ghép giáo dục học sinh về phẩm chất yêu nước, phải có trách nhiệm với quê hương tổ quốc trong dạy học môn Ngữ văn nói riêng và các môn học khác nói chung. Thông qua các phần tích hợp trong các tiết học, học sinh không những ôn lại mà còn giáo dục được niềm tự hào, sự trân trọng đối với truyền thống yêu quê hương đất nước nước, và những truyền thống về tinh thần đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc, của các lực lượng vũ trang nhân dân. Không những thế, các em còn có thể vận dụng kiến thức lí thuyết vào thực tế cuộc sống như nêu cao tinh thần yêu quê hương đất nước, tinh thần đoàn kết trong lớp, trong trường cũng như ngoài xã hội. Bên cạnh đó học sinh hiểu được vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ đất nước, bảo vệ hòa bình thế giới, nhất là trong giai đoạn hiện nay, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến nhanh chóng và phức tạp tiềm ẩn những yếu tố khó lường. Đồng thời tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập. Đó cũng chính là lí do tôi chọn đề tài “Khơi dậy tình yêu quê hương trong dạy- học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6” II.THỰC TRẠNG 2.1 Thuận lợi - Lãnh đạo nhà trường tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong tổ. - Là sân chơi bộ ích mà ở đó giáo viên và học sinh thêm gắn kết và gần gũi. - Nguồn tư liệu phong phú. - Thiết bị dạy học đầy đủ, đa dạng -Hệ thống máy tính, ti vi đầy đủ. 2.2 Khó khăn - Hiện nay trong trường học, giáo dục học sinh về tình yêu quê hương, bảo vệ an ninh Tổ quốc chưa phải là một môn học riêng biệt vì đội ngũ giảng dạy môn học này chưa đáp ứng được yêu cầu. Vì vậy việc lồng ghép vào trong các môn học nói chung và môn Ngữ văn nói riêng là một việc làm cần thiết. -Tuy nhiên việc lồng ghép giáo dục lòng yêu quê hương bảo vệ an ninh quốc phòng trong dạy học môn Ngữ văn 6 nói riêng và các khối lớp khác nói chung là nội dung tích hợp mới nên giáo viên còn có sự lúng túng. Mặt khác, trong quá trình giảng dạy, mặc dù giáo viên có tích hợp nhưng còn qua loa, đại khái, chưa đạt hiệu quả cao - Về phía học sinh, các em còn nhỏ chưa nhận thức hết được nhiệm vụ của mình trong
3. 3 việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hơn nữa trong quá trình học tập, các em vẫn chưa có sự đoàn kết như còn hay gây mâu thuẫn, chia bè phái tạo nên sự chia rẽ, chưa không hiểu hết được những khó khăn, gian khổ mà ông cha ta đã gầy công chiến đấu để bảo vệ bình yên non sông đất nước. Thực trạng đó được thể hiện cụ thể qua kết quả bài kiểm tra 15phút của các em lớp 6/1 năm học 2024- 2025 với câu hỏi: Em có suy nghĩ như thế nào về truyền thống yêu quê hương đất nước? Em nên làm gì để bảo vệ quê hương, đất nước? Và kết quả khảo sát qua bài viết như sau: Năm học lớp Sĩ số Đạt Chưa đạt Số lượng % Số lượng % 44 20 45,5 24 54,5 2024- 2025 6/1 Kết quả bài viết cho thấy, số lượng em chưa đạt còn nhiều hơn so với số lượng học sinh đạt. III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 3.1 Giải pháp thực hiện Với thực trạng trên cũng như nhận thấy vai trò của lồng ghép tình yêu quê hương và giáo dục việc bảo vệ đất nước để góp phần giáo dục thế hệ tương lai của đất nước có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tôi đã lồng ghép trong một số văn bản trong quá trình dạy học Ngữ văn 6 như: Quá trình lồng ghép, tôi thực hiện các bước như sau: - Bước 1. Xác định nội dung tích hợp. - Bước 2: Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị. - Bước 3: Cách tích hợp. - Bước 4. Ý nghĩa của việc tích hợp. Chúng tôi xin gợi ý một số văn bản để thực hiện việc lồng ghép về tình yêu quê hương và giáo dục việc bảo vệ đất nước như sau: Văn bản “ Bàn về nhân vật Thánh Gióng, Và tôi nhớ khói; Lễ cúng thần lúa của người Chơ-Ro; Trái đất, mẹ của muôn loài” *Văn bản “ Bàn về nhân vật Thánh Gióng” * Chuẩn bị của học sinh: Sưu tầm tư liệu về Thánh Gióng những di tích được lưu truyền đến ngày nay. * Cách tích hợp: Giới thiệu về những chiến tích, cũng như những di tích để lại đến ngày nay Sau khi tìm hiểu xong về nhân vật Thánh Gióng về sự ra đời kì lạ và những đều bình thường giản dị của Gióng cũng như những chiến tích của Gióng còn để lại đến ngày nay. Từ đó nhân dân ta rất kính trọng xem Thánh Gióng là biểu tượng sức mạnh của nhân cách Việt. Thánh Gióng luôn là biểu tượng cho tinh thần và sức mạnh của người dân nước Việt trong
4. 4 đấu tranh chống giặc giữ nước. Cùng với các vị thần trong “tứ bất tử” của người Việt, Thánh Gióng đã làm nên “Thiên anh hùng ca” rực rỡ trải dài suốt mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc. Đồng thời, Thánh Gióng cũng là nhân vật trung tâm của hàng loạt lễ hội được tổ chức hằng năm tại nhiều làng quê. + Giáo viên yêu cầu học sinh trình bày tranh đã sưu tầm (học sinh phải giới thiệu được những lễ hội tái hiện lại màn đánh trận của Gióng cũng như những di tích còn lưu dấu lại được thể hiện trong bức tranh). Giáo viên cho HS quan sát một số tranh nói về những lễ hội và nơi thờ cúng Gióng và chọn một bức tranh và hỏi: ? Bức tranh này cho là lễ hội gì? Diễn ra ở đâu? Sau đó giáo viên giới thiệu nội dung của một bức tranh đã chuẩn bị. Màn tái hiện Thánh Gióng đánh giặc Ân đã diễn ra không khí tưng bừng, phấn khởi tại Lễ hội Gióng, xã Phù Đổng (huyện Gia Lâm, Hà Nội). Giáo viên dặt câu hỏi: Đây là đền thờ vị thánh nào? ở đâu?
5. 5 Đây là một trong hai quần thể di tích lịch sử văn hóa thờ Thánh Gióng, một di tích nữa là đền thờ Phù Đổng Thiên Vương ở quê nhà của Tháng Gióng (làng Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội ngày nay). Nguyên đền được xây dựng vào thời kỳ tiền Lê (thế kỷ thứ 6-7) và sau đó đã trải qua nhiều giai đoạn tu sửa và phát triển. Đền Gióng Sóc Sơn được xem là một biểu tượng của lòng yêu nước của người Việt Nam, tưởng nhớ anh hùng dân tộc Lê Thánh Gióng, người được coi là "Ngự tổ" của làng Sóc Sơn và là một biểu tượng quan trọng của lòng yêu nước của người Việt Nam. Đây là đền thờ Thánh Gióng – Phù Đổng Thiên Vương, một trong tứ bất tử của văn hóa
6. 6 dân gian Việt Nam Cho học sinh xem video giới thiệu về đền thờ Thánh Gióng Đền Thượng: Đền thờ Thánh Gióng. Theo truyền thuyết, đền đã có từ thời Hùng Vương và được dựng trên nền nhà cũ của mẹ Gióng. Đến cuối thế kỷ XI, Lý Thái Tổ cho tu bổ thêm và ra lệnh tổ chức hội Gióng. Đền sát đê, được bố cục theo hình chữ " công", quy mô rộng rãi. Đền Mẫu nơi đặt tượng thờ mẹ Thánh Gióng Đền Hạ: đền nằm ngoài đê, ở phía đông đền Thượng đền là nơi thờ mẹ Thánh Gióng, cũng gọi là Thánh Mẫu. Trước kia, Thánh Mẫu được thờ chung với Thánh Gióng ở đền Thượng. Đến năm Chính Hoà thứ 4 ( 1683), Thánh Mẫu mới thờ ở đền riêng tại thôn Ngô Xá. Mười năm sau đền lại được thiên về gần chùa Giếng ( chùa Tập Phúc), tại chỗ hiện nay. Đền hiện còn lưu giữ được một số hiện vật có giá trị : đôi phỗng đá, một bộ dài bạc, hai bình hương đá...
7. 7 Vết chân Thánh Gióng khổng lồ ở Lào Cai Dấu chân ngựa được xem là cuối cùng của Thánh Gióng tại xã Quang Tiến (huyện Sóc Sơn). Tương truyền, vào thời Vua Hùng thứ VI, trong quá trình đánh đuổi ngoại xâm, bước chân ngựa của Thánh Gióng đi đến đâu tạo thành ao (chuôm) đến đó. Dấu vết những dãy ao (chuôm) tròn nối tiếp nhau kéo dài suốt từ huyện Kim Anh - Đa Phúc cho đến dưới chân núi Sóc thuộc huyện Sóc Sơn (TP Hà Nội).
8. 8 Tượng đài Thánh Gióng được xây dựng trên núi Sóc Sơn (huyện Sóc Sơn, Hà Nội) là công trình văn hóa kỷ niệm 1.000 năm (1011-2011) Thăng Long - Hà Nội, để tỏ lòng thành kính với vị thánh có công với dân với nước. *Ý nghĩa: Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, Thánh Gióng là người có công lớn đánh đuổi giặc Ân từ phương Bắc tràn xuống xâm lược nước ta vào đời Vua Hùng thứ 6 (1712-1632 TCN), khi đó chỉ là đứa trẻ mới lên 3. Để nhớ công lao to lớn của Gióng, Vua Hùng sai dân làng lập đền thờ ở chốn quê nhà và phong Gióng là Phù Đổng Thiên Vương. Hàng nghìn năm trôi qua, truyền thuyết Thánh Gióng đã trở thành hình tượng lịch sử cao đẹp, hùng tráng và bất tử, là bài học sâu sắc về lòng yêu nước, tinh thần anh dũng, kiên cường chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu tố: Tinh thần và vật chất, con người và vũ khí, cá nhân và cộng đồng. Khi nào dân tộc kết hợp được các yếu tố trên thì chúng ta sẽ có sức mạnh vượt trội để chiến thắng ngoại xâm. Nhưng không chỉ có vậy, ý nghĩa đó thể hiện qua chi tiết người dân đã hết lòng ủng hộ của cải vật chất cho cuộc đấu tranh chung của toàn dân tộc. Bà con quyên góp gạo, cơm, mắm muối, sắt, công sức rèn vũ khí để ông Gióng xuất trận.” những nghi thức được quan tâm, chứa đựng trong nó sự huyền bí và sức sống của một huyền thoại gắn liền với lòng tự chủ, yêu dân tộc của người Việt Nam. Hội Gióng ở đền Phù Ðổng (huyện Gia Lâm) và đền Sóc (huyện Sóc Sơn) được Tổ chức Văn hóa Khoa học Giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại từ năm 2010. 3.2 Khả năng áp dụng của chuyên đề Đề tài “Khơi dậy tình yêu quê hương trong dạy- học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6”có khả năng áp dụng cho giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ văn 6 nói riêng và môn Ngữ văn nói chung ở trường THCS An Phước. Ngoài ra còn có thể áp dụng trong công tác giảng dạy ở các bộ môn khác.
9. 9 Sau khi áp dụng đề tài trên, bản thân tôi thấy các em hứng thú và yêu thích với những tiết lồng ghép giáo dục về tinh yêu quê hương và bảo vệ an ninh quốc gia. Các em nhận thức được việc làm của mình để phát huy truyền thống yêu nước như cố gắng học tập tốt, đoàn kết với bạn bè, đấu tranh chống các tệ nạn xã hội Tạo nên một trải nghiệm học ngoài giờ không thể nào cuốn hút và thú vị hơn, các em đã thích thú với bộ môn Ngữ văn nhiều hơn. Qua quá trình chuẩn bị và thực hiện đề tài, tôi thu nhận được kết quả thông qua bảng khảo sát của học sinh. Năm học Tên lớp Sĩ số Đạt Chưa đạt Số lượng % Số lượng % 2024- 2025 6/1 44 40 90,9 4 9,1 IV.KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 4.1 Kết luận Sau khi thực hiện chuyên đề “Khơi dậy tình yêu quê hương trong dạy- học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6”, bản thân tôi đã nhận thấy nhiều sự thay đổi trong các hình thức học tập trong môn Ngữ văn giúp cho lớp học sinh động, hấp dẫn hơn. Các em học tập tích cực, chủ động, tương tác tốt. Các em hiểu hơn về truyền thống yêu quê hương đất nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc, biết nhiều hơn về các di tích lịch sử, các gương anh dũng trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Từ đó khơi dậy ở các em tinh thần yêu nước, sự đoàn kết, ý thức bảo vệ Tổ quốc. Khi được tham gia, tự xây dựng nội dung bài học sẽ giúp các em khắc sâu kiến thức hơn. Học sinh phát huy được năng lực, sở trường, bồi dưỡng tâm hồn yêu quê hương, đất nước, ứng dụng những giá trị của văn học vào cuộc sống. 4.2 .Kiến nghị: Không An Phước, ngày tháng năm 2025 Người viết Nguyễn Thị Tuyết Hoa