Giáo án Ngữ văn Lớp 7 (Kết nối tri thức với cuộc sống) - Bài 7: Thế giới viễn tưởng

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 (Kết nối tri thức với cuộc sống) - Bài 7: Thế giới viễn tưởng

1. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT Bài 7: THẾ GIỚI VIỄN TƯỞNG Ngày soạn:................. Ngày dạy:................... A. NỘI DUNG BÀI HỌC VÀ THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN I. NỘI DUNG BÀI HỌC: 1. Đọc: * Đọc – hiểu các văn bản: - VB1: Cuộc trạm chán trên đại dương (Guyn Véc- nơ); - VB 2: Đường vào trung tâm vũ trụ ( Hà Thuỷ Nguyên); - VB 3: Dấu ấn Hổ Khanh (Nhật Văn) *Thực hành tiếng Việt: Mạch lạc và liên kết văn bản, công dụng của dấu chấm lửng. 2. Viết: Viết đoạn văn kể lại một nhân vật có thật. 3. Nói và nghe: Thảo luận về vai trò của công nghệ đối với đời sống con người. 4. Củng cố, mở rộng: II. THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN: 12 tiết – KHGD Đọc và thực hành tiếng Việt 8 tiết Viết 3 tiết Nói và nghe 1 tiết B. MỤC TIÊU KHI XÂY DỰNG BÀI HỌC I. NĂNG LỰC Năng lực Năng lực tự chủ và tự học; năng lực tư duy phản biện; chung năng lực giải quyết vấn đề; năng lực sáng tạo. Năng lực đặc Năng lực ngôn ngữ (đọc – viết – nói và nghe); năng lực thù văn học. - HS biết cách đọc hiểu một văn bản Khoa học viễn tưởng: + Nhận biết được một số yếu tố của truyện khoa học viễn tưởng: đề tài, sự kiện, tình huống, cốt truyện, nhân vật. không gian, thời gian; tóm tắt được VB một cách ngắn gọn. + Hiểu được đặc điểm và chức năng của liên kết và mạch lạc, công dụng của dấu chấm lửng trong VB. 1
2. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT + Viết được bài văn kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật hoặc sự kiện lịch sử, bài viết có sử dụng các yếu tố miêu tả. + Biết thảo luận về một vấn đề gây tranh cãi, xác định được những điểm thống nhất và khác biệt giữa các ý kiến khi thảo luận. II. PHẨM CHẤT + Biết khát vọng và ước mơ; có ý chí biến khát vọng, + Biến ước mơ tốt đẹp thành hiện thực. C. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Sưu tầm tài liệu, lập kế hoạch dạy học . - Thiết kể bài giảng điện tử. - Phương tiện và học liệu: + Các phương tiện: Máy vi tính, máy chiếu đa năng,... + Học liệu: Tranh ảnh và phim: GV sử dụng tranh, ảnh, tranh, video liên quan. + Phiếu học tập: Sử dụng các phiếu học tập trong dạy học đọc, viết, nói và nghe. 2. Học sinh. - Đọc phần Kiến thức ngữ văn và hướng dẫn Chuẩn bị phần Đọc – hiểu văn bản trong SGK; chuẩn bị bài theo các câu hỏi trong SGK. - Đọc kĩ phần Định hướng trong nội dung Viết, Nói và Nghe, và thực hành bài tập SGK. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC Hoạt động 1.Khởi động 1. Mục tiêu: Giúp HS định hướng được nội dung bài học;tạo được hứng thú, khơi gợi nhu cầu hiểu biết, trí tưởng tượng phong phú của HS; kết nối trải nghiệm trong cuộc sống của các em với nội dung VB. 2. Nội dung: HS vận dụng kiến thức liên môn, trí tưởng tượng và kết quả chuẩn bị bài học ở nhà để làm việc cá nhân và trảlời câu hỏi. 3. Sản phẩm: câu trả lời của HS. 4. Tổ chức thựchiện: 2
3. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm cần đạt Giao nhiệm vụ: GV nêu nhiệm vụ: Hãy kể tên những nhà khoa học và Câu trả lời của mỗi cá những phát minh vĩ đại của họ với nhân loại mà em biết? nhân HS (tuỳ theo trí Nếu là một nhà phát minh, em muốn chế tạo sản tưởng tượng của mỗi hs). phẩm khoa học gì cho tương lai? Thực hiện nhiệm vụ: – HS hoạt động cá nhân, dựa vào những hiểu biết của các em về cuộc sống trên Trái Đất hiện nay bày tỏ ngắn gọn các nội dung theo yêu cầu. Báo cáo, thảo luận: Yêu cầu khoảng 4 HS chia sẻ suy nghĩ của bản thân một cách ngắn gọn, súc tích. GV động viên các em phát biểu một cách tự nhiên, chân thật. Kết luận, nhận định: – GV cũng có thể (không nhất thiết) chia sẻ cùng HS về mơ ước của bản thân mình, kết nối với bài học: Qua việc đọc VB “Chạm trán giữa đại dương” ở nhà, em có biết đó là cuộc chạm trán gì không? Em có nghĩ với khả năng của con người hiện nay cuộc chạm trán đó có thể xảy ra được không? Vì sao? –GV khơi gợi vấn đề để nêu nhiệm vụ cho bài học mới. HOẠT ĐỘNG 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. GIỚI THIỆU BÀI HỌC VÀ TRI THỨC NGỮ VĂN a. Mục tiêu: Giúp HS xác định rõ nội dung chủ đề và thể loại văn bản chính của bài học. b. Nội dung: HS chia sẻ suy nghĩ. c. Sản phẩm: Những suy nghĩ, chia sẻ của HS. d. Tổ chức thực hiện: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm 1. Giới thiệu bài học Bước 1: Chuyển giao nhiệm 1. Đọc: vụ * Đọc – hiểu các văn bản: Làm việc cá nhân: - VB1: Cuộc trạm chán trên đại dương (Guyn - GV yêu cầu HS đọc phần Véc- nơ); 3
4. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT Giới thiệu bài học và cho - VB 2: Đường vào trung tâm vũ trụ ( Hà Thuỷ biết: Nguyên); 1) Bài học 1 gồm những văn - VB 3: Dấu ấn Hổ Khanh (Nhật Văn) bản đọc chính nào? *Thực hành tiếng Việt: Mạch lạc và liên kết 2) Các VB đọc chính cùng văn bản, công dụng của dấu chấm lửng. thuộc thể loại gì? 2. Viết: Viết đoạn văn kể lại một nhân 3) VB đọc kết nối chủ đề thuộc vật có thật. thể loại gì? 3. Nói và nghe: Thảo luận về vai trò của công 4) Vì sao các VB đọc chính và nghệ đối với đời sống con người. VB3 (đọc kết nối chủ điểm) lại cùng xếp chung vào bài học 1? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS đọc, suy nghĩ và thực hiện nhiệm vụ. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS trả lời câu hỏi của GV Bước 4: Kết luận, nhận định - GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS, chốt vấn đề bài học. - GV dẫn dắt giới thiệu vào nội dung bài học. 2. KHÁM PHÁ TRI THỨC NGỮ VĂN a. Mục tiêu: Nắm được những kiến thức cơ bản về thể loại truyện. b. Nội dung: Vận dụng kĩ năng đọc thu thập thông tin, trình bày một phút để tìm hiểu về một số yếu tố cơ bản của thể loại truyện. c. Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân trình bày được một số yếu tố cơ bản về thể loại truyện như: đề tài, chi tiết, nhân vật, d. Tổ chức thực hiện: PHIẾU HỌC TẬP 01: TÌM HIỂU TRI THỨC NGỮ VĂN (Chuẩn bị ở nhà) 1.Thế nào là truyện khoa học viễn tưởng? . 2. Phân biệt truyện khoa học viễn tưởng với truyện kì ảo? . 4
5. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT 3. Tìm các yếu tố của . truyện khoa học viễn tưởng. . 4. Nêu đề tài và nguồn . gốc của truyện khoa .. học viễn tưởng? HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm II. Khám phá tri thức ngữ văn NV1: Tìm hiểu về đề tài và chi tiết 1. Đề tài và chi tiết Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: a. Đề tài - GV yêu cầu HS đọc phần Tri thức *Khái niệm: Truyện khoa học viễn ngữ văn trong SGK. tưởng là những tác phẩm: “... miêu - HS trao đổi theo cặp Phiếu học tập tả một thực tại tưởng tượng. 01 đã chuẩn bị trước tại nhà. 1.Thế nào là truyện khoa học viễn *Phân biệt truyện khoa học viễn tưởng? tưởng và truyện kì ảo: Truyện kì 2. Phân biệt truyện khoa học viễn ảo là “một thể loại hư cấu bậc cao. tưởng với truyện kì ảo? Các sự kiện trong truyện kì ảo 3. Tìm các yếu tố của truyện khoa học không thể thực sự xảy ra, mà viễn tưởng. dường như là do phép thuật 4. Nêu đề tài và nguồn gốc của truyện * Các yếu tố của Truyện khoa khoa học viễn tưởng? học viễn tưởng. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - HS đọc phần Kiến thức Ngữ văn + Đề Tài trong SGK và tái hiện lại kiến thức + Không gian. trong phần đó. - HS thảo luận cặp đôi nội dung câu hỏi + Cốt truyện. - GV quan sát, hỗ trợ góp ý. + Nhân vật chính. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS trình bày cá nhân. *Nguồn gốc: Truyện khoa học viễn - Các HS khác nhận xét. tưởng bắt nguồn từ phương Tầy ở Bước 4: Kết luận, nhận định thế kỉ XIX và phát triển mạnh mẽ GV nhận xét và chuẩn kiến thức. trong thế kỉ XX. Ở Việt Nam, phải đến thế kỉ XXI, khi khoa học công Dự kiến sản phẩm của HS: nghệ phát triển, thể loại này mới thực sự khởi sắc. 5
6. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT II. ĐỌC VĂN BẢN 1: CUỘC CHẠM TRÁN TRÊN ĐẠI DƯƠNG (Trích Hai vạn dặm dưới đại đương - Giuyn Vec-nơ) Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm cần đạt 1. Hướng dẫn HS tìm hiểu chung 1. Tìm hiểu chung – Yêu cầu HS trình bày ngắn gọn a. Tác giả thông tin giới thiệu về nhà văn Giuyn – Giuyn Vec-nơ (1828 - 1905) là nhà văn người Pháp Vec-nơ (HS đã chuẩn bị ở nhà, nhiệm –Ông được xem là "cha đẻ" của thể vụ 2 trong phiếu học tập số 1). loại truyện khoa học viễn tưởng b. Cách đọc hiểu văn bản truyện – Hướng dẫn HS bước đầu định hướng cách đọc văn bản Chạm trán giữa đại dươn: Em đã biết thế nào là truyện, cốt truyện, nhân vật, người kể chuyện, đề tài, chi tiết, tính cách nhân vật Dựa vào những hiểu biết này, em định hướng sẽ thực hiện những hoạt động 2. Khám phá văn bản a. Tìm hiểu đề tài, ngôi kể, nhân nào để đọc hiểu văn bản “Chạm trán vật, cốt truyện giữa đại dương”? – Truyện kể về cuộc rượt đuổi rồi 2. Khám phá văn bản đọ sức giữa tàu chiến với "con cá" a. Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu đề và sự thật bất ngờ về "con cá" đó tài, ngôi kể, nhân vật, cốt truyện – Đề tài về khoa học viễn tưởng Giao nhiệm vụ: – Câu chuyện được kể bằng lời của – GV yêu cầu HS dựa vào phiếu học nhân vật tôi (giáo sư) ngôi thứ nhất tập số 2 (đã chuẩn bị ở nhà) và cho – Các sự kiện chính trong câu biết đề tài, ngôi kể, nhân vật trong chuyện: truyện. + Mọi thứ đã sẵn sang để nghênh – GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi: chiến và cuộc rượt đuổi với "con Dựa trên kết quả của phiếu học tập số cá" 2, tóm tắt bằng lời câu chuyện trong + Cuộc đọ sức giữa tàu chiến với văn bản Chạm trán giữa đại dương. "con cá" – GV yêu cầu HS: Từ việc đọc văn + Những phán đoán và sự thật bất bản ở nhà và tóm tắt cốt truyện, em ngờ về "con cá" đó hãy chọn đọc một đoạn trong văn bản mà em thấy lý thú nhất; chia sẻ lí do vì 6
7. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT sao em ấn tượng với đoạn đó; chỉ ra tác dụng của các thẻ chỉ dẫn trong đoạn VB em đọc (nếu có). – GV yêu cầu HS trao đổi về những từ – Giải thích nghĩa của từ được chú ngữ khó trong VB. thích trong SGK. HS có thể nêu Thực hiện nhiệm vụ: thêm những từ khó khác. – HS trả lời câu hỏi. – HS đọc diễn cảm một số đoạn được chọn trong VB, chú ý sử dụng các thẻ chỉ dẫn đọc ở bên phải VB. – Tìm hiểu nghĩa của các từ khó, ghi lại những từ chưa hiểu; vận dụng các câu hỏi trong khi đọc để hiểu VB. Báo cáo, thảo luận: – HS trả lời câu hỏi, thảo luận, đọc diễn cảm. – HS giải thích nghĩa của các từ được chú thích trong SGK, nêu những từ khó mà chưa được chú thích. Kết luận, nhận định: GV nhận xét cách đọc của HS và kết luận về đề tài, nhân vật, ngôi kể, cốt truyện. b. Tìm hiểu về cuộc Chạm trán trên đại dương b. Cuộc đuổi bắt và đọ sức với Giao nhiệm vụ: "con cá" GV yêu cầu HS làm việc cá nhân Hình dáng của "con cá" và nhóm. Một số nhóm thực hiện - Màu sắc: có ánh điện phiếu học tập số 3 tìm hiểu về hình - Dài không quá 80 m dáng của con cá và cuộc đuổi bắt, đọ - Hình dáng: cân đối cả 3 chiều sức với "nó" - Hoạt động: đuôi quẫy sóng mạnh Thực hiện nhiệm vụ: chưa từng có; khi thở hai lỗ mũi vọt –HS hoàn thành sản phẩm cá nhân, ra hai cột nước khổng lồ cao đến 40 thống nhất kết quả của nhóm, ghi câu m. trả lời vào phiếu học tập. Cuộc đuổi bắt –GV quan sát, hỗ trợ HS. - Kéo dài ít nhất 45 phút 7
8. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT Báo cáo, thảo luận: - Tốc độ của con tàu tối tân không Đại diện khoảng 3 nhóm trình bày theo kịp "con cá" kết quả thực hiện phiếu học tập số 3 và - "Nó" không tỏ vẻ gì mệt mỏi thảo luận. Cuộc đọ sức Kết luận, nhận định: - Tàu kêu răng rắc – GV nhận xét, đánh giá; chốt lại kiến - Tất cả các thành viên trên tàu đều thức. bị văng xuống biển chìm nghỉm Nx: Hình dáng lạ lùng, sức mạnh c. Tìm hiểu cuộc chạm trán đầy bất khủng khiếp ngờ c. Cuộc chạm trán đầy bất ngờ Giao nhiệm vụ: GV yêu cầu HS đọc đoạn cuối truyện và thực hiện các nhiệm vụ sau: Học sinh hoàn thành các phiếu học tập Cuộc chạm trán trên đại dương dẫn 4 bằng hình thức hoạt động cá nhân và ba nhân vật: Pi e A-rôn-nác, Công- hoạt động nhóm xây và Nét Len vào cuộc phiêu lưu – Em hãy hình dung mũi lao trong tay trước tiên là trong khoang chiếc tàu Net đã đâm trúng gì vậy? ngầm và sau đó là dưới đáy biển sầu. - Ba nhân vật của chúng ta đã phát hiện ra điều gì bất ngờ Lúc ấy, không gian này hoàn toàn xa - Cuộc chám trán bất ngờ trên đại lạ với họ dương đã dẫn ba nhân vật Pi-e A-ro- nac, Nét Len, Công xây vào cuộc phiêu lưu trong không gian nào? Lúc ấy, không gian này quen thuộc hay xa lạ với họ? Gv: Năm 1868 khi Giuyn Vec-nơ - Thể hiện ước mơ, khát vọng chinh hoàn thành Hai vạn dặm dưới biển thì phục đại dương của con người lúc điện năng còn là một điều vô cùng xa bấy giờ lạ với con người, nó chưa phải là năng lượng chủ yếu của công nghiệp thời bấy giờ - Nhan đề "Hai vạn dặm dưới biển" đã thể hiện ước mơ gì của Giuyn Vec-nơ và những người cùng thời với ông? Ước mơ ấy ngày nay đã được hiện 8
9. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT thực hóa như thế nào? Gv: Với tài năng và trí tưởng tượng của mình Giuyn Vec-nơ đã thể hiện ước mơ, khát vọng chinh phục đại dương của con người lúc bấy giờ. Và sau gần hai thế kỉ chiếc tàu ngầm và nguồn năng lượng điện năng đã - Dựa trên cơ sở hiện thực là khoa không còn xa lạ đối với nhân loại và học về công nghệ chế tạo tàu biển. điều đó đã chứng minh lý tưởng của ông, ước mơ của ông, khát vọng của ông không phải là những ý tưởng viển vông. GV nhắc các em chú ý một trong những đặc điểm của thể loại truyện khoa học viễn tưởng: Khoa học chính là “cái lõi sự thực” của những cầu chuyện viễn tưởng. - Theo em nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa trên cơ sở hiện thực nào? Nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa trên cơ sở khoa học về công nghệ chế tạo tàu biển. Vào thời điểm Giuyn Véc-nơ cho ra đời tác phẩm Hai vạn dặm dưới biền, thế giới đã có tàu chạy dưới mặt nước nhưng vô cùng thô sơ (di chuyển chậm nhờ mái chèo), không hiện đại và tối tân như tàu ngẩm Nau-ti-luýt (chạy bằng động cơ điện với vặn tốc rất cao). - Việc để cho một nhà khoa học vào vai người kể chuyện ngôi thứ nhất sẽ có tác dụng gì? Người kể chuyện ngôi thứ nhất đổng thời la vị giáo sư, trực tiếp xuất hiện và tham gia vào diễn biến cốt truyện, 9
10. GIÁO ÁN VĂN 7 KNTT vì thế cầu chuyện vể chiếc tàu ngầm tối tần được kể lại mang tính khoa học cao. Những kiến thức hay lập luận của nhân vật người kể chuyện vể các vấn đề ki thuật, công nghệ và đại dương vừa đảm bảo tính chính xác vì tuân theo lô-gíc khoa học, vừa đảm bảo sức hấp dẫn nhờ trí tưởng tượng phong phú của nhà văn. - Nếu để Nét Len hay Công-xầy đảm nhiệm chức năng người kể chuyện thì cầu chuyện sẽ phát triển theo hướng nào? Hẳn là cầu chuyện sẽ thiếu đi sức hấp dẫn của những kiến thức uyên bác vế kĩ thuật và thế giới tự nhiên qua điểm nhìn của một nhà khoa học. - Liệt kê những câu văn thể hiện tư duy logic đặc trưng của truyện khoa học viễn tưởng trong đoạn kể lại những phán đoán của nhân vật giáo sư Pi-e A-rôn-nac - người kể chuyện - về chiếc tàu ngầm?( Hs hoàn thành câu hỏi bằng cách điền vào sơ đồ trong phiếu học tập số 4) - Đề tài của tác phẩm Hai vạn dặm dưới biển là gi? Hiện nay, đề tài đó có còn nhận dược sự quan tâm đặc biệt của chúng ta nữa hay không? Vì sao? - Theo em, con người cần làm gi để 3. Tổng kết vừa chinh phục dại dương vừa không – Truyện kể về cuộc thám hiểm trên làm ảnh hưởng môi trường biển? đại dương của giáo sư Pi-e A-rôn- nac cùng hai trợ thủ của ông và Thực hiện nhiệm vụ: cuộc chạm trán đầy bất ngờ của họ –-HS đọc và tự chọn chi tiết ấn trên đại dương. tượng nhất đối với bản thân.HS làm – Về sức hấp dẫn của truyện: 10