Sáng kiến kinh nghiệm Áp dụng các kĩ thuật dạy học tích cực ở một số bài Địa lí THCS

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Áp dụng các kĩ thuật dạy học tích cực ở một số bài Địa lí THCS

1. 3 Trường THCS Hoài Hương – Sáng kiến kinh nghiệm – Môn Địa lí - Năm học: 2011-2012 Chia giấy A0, hoặc giấy rôki thành phần chính giữa và phần xung quanh (4 hoặc 6 phần phụ thuộc số thành viên – có minh họa). Các thành viên viết ý tưởng của mình vào phần xung quanh, sau đó tiến hành thảo luận tìm ra những ý tưởng chung và viết vào phần chính giữa của khăn trải bàn. Minh họa bằng hình vẽ sau đây: 1 4 0 2 3 Tuy nhiên có hạn chế: Do bàn học nhỏ và số lượng thành viên nhiều nên việc ghi ý tưởng của mình trên các phần là rất khó khăn (các thành viên ghi cùng một lúc không được, chữ viết xấu, mất nhiều thời gian cho việc ghi chép) - Giải pháp đưa ra (điểm mới, điểm sáng tạo): GV cắt rời khăn trải bàn thành các phần xung quanh và phần chính giữa, rồi cho cá nhân tự viết ý tưởng của mình trên các phần đó, sau đó gộp các phần rời đó lại và tiến hành thảo luận, viết ý tưởng chung vào phần chính giữa. Minh họa bằng hình vẽ sau đây: Ý tưởng cá nhân Ý Ý tưởng tưởng cá cá nhân Ý tưởng chung nhân Ý tưởng cá nhân Ưu điểm: Rất tiện cho việc học sinh ghi chép, thực hiện nhanh, chữ viết rõ ràng hơn - Theo kinh nghiệm của bản thân thì kĩ thuật này áp dụng cho các bài học mà theo chuẩn kiến thức kĩ năng là trình bày và giải thích, hoặc nêu và giải thích một vấn đề nào đó, sau đây dẫn chứng: *Đối với Địa lí 8: Áp dụng một số bài: -Bài 2. Khí hậu châu Á: Có thể sử dụng câu hỏi thảo luận: Khí hậu châu Á có đặc điểm gì? Vì sao? -Bài 3. Sông ngòi và cảnh quan châu Á: Có thể sử dụng câu hỏi thảo luận: Nêu đặc điểm chế độ nước của các hệ thống sông lớn ở châu Á. Giải thích vì sao có đặc điểm như vậy? *Đối với Địa lí 9: -Bài 2 – Dân số và sự gia tăng dân số: Có thể sử dụng câu hỏi thảo luận: Trình bày một số đặc điểm dân số nước ta; nguyên nhân và hậu quả Giaùo vieân: Văn Ngọc Minh Trang-2- 1 4 0 2
2. Trường THCS Hoài Hương – Sáng kiến kinh nghiệm – Môn Địa lí - Năm học: 2011-2012 +Vòng 2: Các nhóm cũ thực hiện nhiệm vụ mới giống nhau là: Trình bày đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên của vùng và những thuận lợi, khó khăn đối với việc phát triển kinh tế - xã hội của vùng Bài soạn minh họa: Bài 35. (Tiết 40) VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG (Áp dụng KTDH các mảnh ghép) I. Mục tiêu bài học. Sau bài học, HS cần : 1. Kiến thức . -Nhận biết vị trí địa lí, giới hạn lãnh thổ và nêu ý nghĩa của chúng đối với việc phát triển kinh tế-xã hội. -Trình bày được đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên của vùng và tác động của chúng đối với phát triển kinh tế-xã hội. -Trình bày được đặc điểm dân cư, xã hội và tác động của chúng tới sự phát triển kinh tế của vùng. 2. Kỹ năng - Xác định được vị trí, giới hạn của vùng trên bản đồ (lược đồ). - Phân tích bản đồ, lược đồ Địa lí tự nhiên hoặc Atlat Địa lí Việt Nam và số liệu thống kê để hiểu và trình bày đặc điểm tự nhiên của vùng. *Các KNS cơ bản được giáo dục: - Tư duy: + Thu thập và xử lí thông tin từ lược đồ/ bản đồ, biểu đồ, bảng số liệu, bảng thống kê và bài viết về tình hình phát triển các ngành kinh tế ở Đồng bằng sông Cửu Long. + Phân tích mối quan hệ giữa điều kiện tự nhiên với sự phát triển các ngành kinh tế với nhau ở Đồng bằng sông Cửu Long. - Giao tiếp: Trình bày suy nghĩ/thảo luận, lắng nghe /phản hồi tích cực, giao tiếp và hợp tác và làm việc nhóm. - Làm chủ bản thân: Quản lí thời gian, đảm nhận trách nhiệm cá nhân trong nhóm. 3. Thái độ. II. Chuẩn bị 1. Chuẩn bị của giáo viên. . -Bản đồ tự nhiên vùng Đồng bằng sông Cửu Long (1) -Phương án tổ chức lớp học: cá nhân, nhóm. *Các phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng: Động não, thảo luận nhóm/kĩ thuật các mảnh ghép. 2. Chuẩn bị của học sinh. -Đọc trước bài mới. Atlat Địa Lí Việt Nam. -Ôn tập trước về đặc điểm tự nhiên vùng Đồng bằng sông Cửu Long (đã học lớp 8) III. Hoạt động dạy học. 1. Ổn định tổ chức . (1’) Điểm danh HS trong lớp 2. Kiểm tra bài cũ. (không) 3. Bài mới (1’) Giaùo vieân: Văn Ngọc Minh Trang-4-
3. Trường THCS Hoài Hương – Sáng kiến kinh nghiệm – Môn Địa lí - Năm học: 2011-2012 Nhóm 5,6 -Biển và hải đảo: Có -Biển và hải đảo: nguồn hải những thuận lợi, khó sản phong phú, vùng biển ấm khăn gì? Biện pháp quanh năm, ngư trường rộng khắc phục? lớn, nhiều đảo và quần đảo thuận lợi cho khai thác hải sản. *Vòng 2: Các nhóm cũ thực hiện nhiệm vụ giống nhau: -Trình bày đặc điểm -Các nhóm cũ trên cơ sở các tự nhiên, tài nguyên thành viên nhóm mới đã tìm thiên nhiên của vùng hiểu xong, tiến hành thảo luận và tác động của chúng tổng hợp lại thành nội dung đối với việc phát triển hoàn chỉnh. kinh tế - xã hội? (Hoàn thành theo nội dung bảng phụ - phần phụ lục). ->Sau đó cho đại diện ->Đại diện các nhóm cũ lên các nhóm báo cáo kết trình bày kết quả, nhóm khác quả bổ sung. => Chuẩn xác và ghi (Nội dung bảng phụ lục) bảng (tổng hợp các kiến thức rồi ghi bảng) -Xác định trên bản -Các loại đất: phù sa ngọt, đất đồ (1) các loại đất phèn, đất mặn, các loại đất chính. khác và nơi phân bố. 12’ *HĐ3. Dân cư, xã hội. *HĐ3. Cặp II. Đặc điểm dân cư, xã Dựa nội dung sgk, bảng 35.1: hội Trình bày được đặc -Dân cư: Là vùng đông dân, - Đặc điểm: đông dân; điểm dân cư, xã hội người dân cần cù - kinh ngoài người Kinh, còn có và tác động của chúng nghiệm sản xuất hàng hóa; thị người Khơ-me, người tới với việc phát triển trường tiêu thụ lớn; nhiều Chăm, người Hoa. kinh tế của vùng dân tộc khác nhau (Kinh, -Thuận lợi: nguồn lao Hoa, Chăm) động dồi dào, có kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp hàng hóa; thị trường tiêu thụ lớn. -Tuy nhiên trình độ dân trí -Khó khăn: mặt bằng dân thấp; trí chưa cao (năm 1999 đạt 88,1%, cả nước => Chuẩn xác và ghi 90,3%) bảng. Giaùo vieân: Văn Ngọc Minh Trang-6-
4. Trường THCS Hoài Hương – Sáng kiến kinh nghiệm – Môn Địa lí - Năm học: 2011-2012 2. Khả năng áp dụng - Thời gian áp dụng có hiệu quả: năm học 2010 – 2011, 2011 - 2012 - Một số điểm mới mà đề tài đưa ra, có khả năng thay thế cho một số nhược điểm của một số KTDH. - Đề tài này có tính khả thi cao. Mọi GV có thể áp dụng được các KTDH này dễ dàng. 3. Lợi ích kinh tế- xã hội - Sử dụng tốt các KTDH giúp cho GV không làm việc nhiều trong các tiết dạy; học sinh thì hứng thú học tập hơn, tiếp thu kiến thức nhanh hơn, hoàn thiện khả năng giao tiếp - Khi có sự đổi mới các KTDH và thường xuyên áp dụng, thì hiệu quả mang lại cao, tác động tích cực đến quá trình giáo dục, được thể hiện như sau: -Về giờ dạy: +Nhiều thầy cô bộ môn Địa lí ở trường, phòng và sở giáo dục – đào tạo có dự giờ một số tiết, mà tôi có áp dụng các KTDH cũng rất tâm đắc và đánh giá rất cao về giờ dạy. +Học sinh đều tỏ ra rất hứng thú, sôi nổi trong hoạt động, (đặc biệt là những học sinh từ trung bình trở xuống cũng hoạt động tích cực). Số lượng HS đăng kí thi HSG môn Địa cấp trường ngày càng nhiều và dẫn đầu trong các môn - Về chất lượng bộ môn: Chất lượng này đã tính trung bình cho các lớp mà tôi trực tiếp giảng dạy từ giữa năm 2009 – 2010, 2010 - 2011, 2011 – 2012 Tỉ lệ HS (%) Khá – giỏi Từ trung bình trở lên Ghi chú Khối/lớp 8 60 – 70 95 - 97 Không có kém 9 65 - 70 95 - 97 Không có kém - Về HSG bộ môn Địa lí các cấp mà bản thân tôi trực tiếp giảng dạy và bồi dưỡng: Cấp thi Huyện Tỉnh (lớp 9) Năm học Lớp 8 Lớp 9 2009 - 2010 1 giải I, 1 giải III, 1 1 giải II, 2 giải III, 2 1 giải I, 2 giải II giải KK giải KK 2010-2011 1 giải II, 2 giải III, 1 1 giải II, 1giải KK 1 giải KK giải KK 2011-2012 Thời điểm chưa thi 2 giải III, 1 giải KK 1 giải III C. KẾT LUẬN 1. Qua giảng dạy, tôi nhận thấy muốn nâng cao chất lượng, hiệu quả bộ môn, thì giáo viên phải tiến hành đổi mới PPDH, mà đề tài này là một kinh nghiệm nhỏ 2. Việc thực hiện các KTDH không quá khó khăn hay mất nhiều thời gian nhưng lại có kết quả rất cao. Qua đó khắc sâu kiến thức và rèn luyện được những kĩ năng cơ bản cho các em, đồng thời tạo thêm niềm hứng thú, động lực kích thích các em thêm yêu thích bộ môn. 3. Đề xuất, kiến nghị: a/Đối với giáo viên: Để áp dụng các KTDH có hiệu quả, theo tôi GV lưu ý một số yêu cầu như sau: Giaùo vieân: Văn Ngọc Minh Trang-8-
5. Trường THCS Hoài Hương – Sáng kiến kinh nghiệm – Môn Địa lí - Năm học: 2011-2012 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO - Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THCS, môn Địa lí – NXB Giáo dục - Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học – Môn Địa lí THCS – NXB Giáo dục - Tài liệu tập huấn về một số phương pháp dạy học tích cực. - Tài liệu tập huấn đổi mới kiếm tra đánh giá Địa lí THCS - Tư liệu dạy học Địa lí lớp 8,9. - Giáo dục kĩ năng sống trong môn Địa lí ở trường THCS – NXB Giáo dục - Sách giáo khoa, sách giáo viên và chuẩn kiến thức kĩ năng Địa lí 8,9 – NXBGD. Giaùo vieân: Văn Ngọc Minh Trang-10-