Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh yếu học tốt luyện từ và câu lớp 5

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh yếu học tốt luyện từ và câu lớp 5

1. + Do các em chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu, chưa biết nhấn giọng, lên giọng hạ giọng những từ cần thiết. + Do khả năng xác định từ loại của các em còn hạn chế. + Do các em lười đọc sách không chịu khó rèn luyện, hoặc do ít tiếp xúc với môi trường ngoài xã hội. Nên ngay từ đầu năm học, trong phạm vi nghiên cứu, tôi đã thống kê chất lượng phân môn Luyện từ và câu của học sinh lớp 5 (lớp yếu) do tôi chủ nhiệm như sau: Bảng 1: Chất lượng khảo sát phân môn Luyện từ và câu lớp 5: Số em dùng từ, Số em dùng Tổng Số em dùng Số em dùng câu chưa đạt từ, câu trung Lớp số từ, câu khá từ, câu tốt yêu cầu bình HS SL % SL % SL % SL % 5.4 29 20 68.96 6 20.69 3 10.34 0 0 Qua việc điều tra trên cho thấy tỉ lệ học sinh dùng từ, câu chưa đạt yêu cầu và số em dùng từ, câu trung bình chiếm hơn 80%. Tỉ lệ học sinh dùng từ, câu khá – tốt còn thấp. Từ lí do trên tôi quyết định nghiên cứu đề tài “ Giúp học sinh yếu học tốt luyện từ và câu lớp 5”. Đây là một việc làm thiết thực mà trong mỗi giáo viên đứng lớp như chúng ta băn khoăn, suy nghĩ nên dạy như thế nào để nâng cao hiệu quả các giờ dạy trên lớp nói chung và dạy luyện từ và câu cho học sinh cuối bậc Tiểu học nói riêng. 2. Các biện pháp giúp học sinh yếu học tốt luyện từ và câu lớp 5. Để đưa chất lượng dùng từ, câu đúng, phong phú và có sự thay đổi về vốn từ ở học sinh, tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau: 2.1. Hướng dẫn học sinh luyện tập một cách linh hoạt, khéo léo: Như chúng ta đã biết luyện từ và câu chỉ thực hiện được trên cơ sở học sinh đã biết đọc đúng và dùng từ lưu loát. Đọc đúng là không đọc thừa, không sót tiếng. dùng từ lưu loát phải thể hiện được hệ thống ngôn ngữ âm chuẩn, tức là đọc hoặc dùng từ, Đề tài SKKN: GIÚP HỌC SINH YẾU HỌC TỐT LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 5 4
2. nắn hay động viên, khích lệ để đạt được vững chắc kĩ năng luyện tập dùng từ đúng ngữ nghĩa, dùng câu phù hợp. - Đối với loại hình văn bản nghệ thuật: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm thông qua việc dẫn dắt, gợi mở giúp học sinh hiểu biết thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với sự việc, hình ảnh cảm xúc, tính cách nhân vật trong bài ( Bước đầu biết làm chủ được ngữ điệu và âm sắc, diễn tả đúng nội dung). Tuy nhiên, học sinh diễn đạt như thế nào còn phụ thuộc vào sự cảm nhận riêng của từng em, giáo viên không nên áp đặt học sinh một cách theo khuôn mẫu. - Đối với loại hình văn bản phi nghệ thuật: Giáo viên hướng dẫn học sinh xác định ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với mục đích thông báo (làm rõ những thông tin cơ bản, giúp người nghe tiếp nhận được những vấn đề quan trọng hay nổi bật trong văn bản) khắc phục những cách đọc thiên về hình thức diễn cảm của học sinh Tiểu học. b) Các hình thức luyện tập: Để hướng dẫn học sinh luyện tập, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh hoạt động theo các hình thức sau: - Luyện tập cá nhân qua việc nghe, nói, đọc, viết kết hợp với các môn học khác như: tập đọc, chính tả, kể chuyện, tập làm văn, hoạt động ngoại khóa - Luyện tập qua việc sử dụng vật thật, tranh ảnh; dùng yếu tố từ vựng; giải thích bằng tập theo nhóm: nhiều học sinh hợp tác luyện tập, tham gia các trò chơi luyện tập (thi nói câu theo hình thức nối tiếp, đố vui, ). - Luyện tập thông qua miêu tả lôgic (dùng định nghĩa); đặt từ trong câu, đặt câu trong bài - Luyện tập qua một số từ tượng thanh mô phỏng: tiếng cười nói, tiếng chim kêu, tiếng gió thổi, tiếng nước chảy 2.2. Khai thác vốn từ của học sinh thông qua việc tìm hiểu bài và luyện tập. - Vận dụng một vài biện pháp tích cực – đặc thù bộ môn thể hiện tính tích hợp (về nội dung) và tính tích cực (về phương pháp) trong mỗi bài soạn để giúp học sinh Đề tài SKKN: GIÚP HỌC SINH YẾU HỌC TỐT LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 5 6
3. cầu từng bài tập, đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người học đối yêu cầu, với tác phẩm. - Giáo viên làm mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc “tạo tình huống” cho học sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách làm bài. Mỗi cá nhân có cảm thụ riêng, từ đó có cách làm bài bộc lộ sự sáng tạo riêng của mình. - Muốn học sinh dùng từ hay, đặt câu đúng, diễn đạt được trọn vẹn ý theo yêu cầu thì trước hết người giáo viên phải có vốn từ tốt để thâm nhập, lây truyền tới học sinh nhằm gây hứng thú cho học sinh trong tiết học. Để học sinh luyện tập tốt thì người giáo viên luôn coi trọng việc “làm mẫu” để từ đó cả thầy và trò có ý thức tự điều chỉnh cách dùng từ, đặt câu, phân tích cấu tạo câu của mình đúng hơn và phải có lòng đam mê khi tìm hiểu về phân môn này. 2.4. Luyện tập thực hành - Để giờ học được nhẹ nhàng, đem lại hiệu quả thiết thực (nhất là đối với học sinh còn yếu về phân môn này), khi dạy giáo viên cần tập trung vào những kiến thức cơ bản, cần linh hoạt hơn trong phương pháp nhằm đạt đến hiệu quả thiết thực. Đối với học sinh lớp 5 các em cần được trang bị những kiến thức sơ giảng về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp và văn bản; rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu, liên kết câu và sử dụng dấu câu. Để đạt yêu cầu này giáo viên cần sử dụng linh hoạt các biện pháp, hình thức tổ chức cho học sinh thực hành. - Hướng dẫn học sinh thực hành dùng từ, đặt câu, dựng đoạn hoặc chữa lỗi câu, đoạn. Giáo viên nên chia nhỏ ý từng từ, từng câu lần lượt cho nhiều học sinh tích cực tham gia đặt câu, qua đó bộc lộ năng lực của từng cá nhân. Lắng nghe học sinh đặt câu để cảm nhận ưu điểm hay hạn chế kỹ năng dùng từ, đặt câu của các em để từ đó có biện pháp động viên hay giúp đỡ kịp thời. Giáo viên cần khuyến khích cho học sinh thảo luận, tranh luận và thực hiện hoạt động học tập theo tất cả các chiều quan hệ: Thầy - trò, trò - thầy; trò – trò, khắc phục tình trạng suốt giờ học chỉ có thầy hỏi, trò trả lời . Đề tài SKKN: GIÚP HỌC SINH YẾU HỌC TỐT LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 5 8
4. Dòng sông bên lở bên bồi Bên lở thì đục bên bồi thì trong Khôn nhà dại chợ long đong Việc này hẳn có tay trong tay ngoài Lươn ngắn lại chê trạch dài Vụng chèo khéo chống khen ai vững vàng Vào sinh ra tử gian nan Ăn không nói có làm càn chớ nên Xấu người đẹp nết là hơn Đầu đuôi kể rõ dưới trên ngọn ngành Trống xuôi kèn ngược sao đành Áo rách khéo vá hơn lành vụng may (TNTP số 19 tháng 3/2007) + Muốn tìm được cặp từ trái nghĩa, trước các cặp từ còn đang “Nghi vấn”, học sinh cần trả lời 2 câu hỏi nhỏ sau: thứ nhất “nghĩa của 2 từ trong mỗi câu thơ có đối lập nhau không, trái ngược nhau không?”, thứ hai : “cơ sở chung của sự đối lập về nghĩa của 2 từ là gì ?”. Trả lời được 2 câu hỏi trên, học sinh đã xác định có cơ sở chắc chắn về từ trái nghĩa. * Cuối tiết, tôi củng cố kiến thức bằng cách tổ chức thi sử dụng từ trái nghĩa dưới dạng 2 loại bài tập sau: + Loại bài tập 1: Điền từ trái nghĩa vào chỗ trống trong từng câu thơ sau Ví dụ : Yếu trâu còn hơn bò .( khoẻ) Bé lại xé ra đáng buồn .(to) Lành làm gáo, . làm muôi . (vỡ) Ở . người cười, ở hẹp người chê. ( rộng) (TNTP số 39A + 39B tháng 3/2002). + Loại bài tập 2: Đặt câu với cặp từ trái nghĩa. Ví dụ : Đặt câu với cặp từ béo - gầy. Đề tài SKKN: GIÚP HỌC SINH YẾU HỌC TỐT LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 5 10
5. + Giáo viên cần phải thương yêu, gần gũi giúp đỡ học sinh, luôn quan tâm tìm hiểu xem các em vấp phải khó khăn gì trong cách dùng từ - câu, cách diễn đạt từ - câu, để từ đó khắc phục những khó khăn mà các em vướng mắc. + Việc hướng dẫn mẫu của giáo viên là khâu quan trọng giúp học sinh luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội dung, ý nghĩa của bài học qua cách diễn đạt, đồng thời các em học tập cách diễn đạt của giáo viên. + Việc giúp các em biết lắng nghe và lắng nghe tích cực trong lúc giáo viên làm mẫu cũng như trong lúc bạn trình bày là một yếu tố cơ bản giúp học sinh thấu hiểu vấn đề và cảm thụ tốt hơn. + Cần phát huy luyện tập theo cặp, theo nhóm để trong quá trình học các em có điều kiện hỗ trợ lẫn nhau trong khi tiếp thu bài mới hay trong lúc luyện tập thực hành. + Trong quá trình giảng dạy nên tổ chức trò chơi học tập để thay đổi không khí học tập gây hứng thú cho học sinh. + Việc rèn học sinh có thói quen học ở nhà là một việc làm cần thiết trong khâu đọc diễn cảm, bởi vì ở lớp thời gian học tập rất ít. Các em chuẩn bị bài ở nhà tốt thì đến lớp tiếp thu bài nhanh hơn, luyện tập tốt hơn. III. KẾT LUẬN 1. Kết Luận trong nghiên cứu: - Luyện từ và câu ở Tiểu học có nhiệm vụ làm phong phú vốn từ và tích cực hóa vốn từ cho học sinh. Nắm vững được cách dùng từ, đặt câu sẽ giúp cho các em có khả năng diễn đạt được các vấn đề trong đời sống hàng ngày, tăng hiệu quả giao tiếp, giúp các em vững vàng, tự tin hơn trong cuộc sống. Bởi lẽ đó, việc dạy Luyện từ và câu ở Tiểu học có tầm quan trọng rất lớn trong việc hình thành cho các em năng lực sử dụng từ và sử dụng câu là hết sức cần thiết. - Muốn rèn cho học sinh học tốt phân môn này thì trước hết mỗi giáo viên phải có nghiệp vụ sư phạm tốt. Đặc biệt phải thực hiện đúng yêu cầu đề ra của phân môn Luyện từ và câu, phải có vốn từ nhất định, sử dụng từ và câu phải chuẩn, hay, có sức Đề tài SKKN: GIÚP HỌC SINH YẾU HỌC TỐT LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 5 12
6. Trong dạy học mục đích cuối cùng của người giáo viên là phải có tâm huyết là làm sao cho học sinh học tốt, học giỏi. Đối với tôi chất lượng luôn đặt lên hàng đầu trong công tác giảng dạy Muốn trang bị cho học sinh những kiến thức và kĩ năng về tiếng mẹ đẻ, giúp các em nắm được công cụ giao tiếp và tư duy thì bản thân mỗi giáo viên phải chú ý thực hiện những yêu cầu đề ra của phân môn Luyện từ và Câu. Mỗi giáo viên phải luôn trau dồi nghiệp vụ, học hỏi kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp để nâng cao chất lượng dạy và học các phân môn khác. 2. Kiến nghị, đề xuất: - Cần có sự quan tâm, chỉ đạo của các ngành và các cấp quản lý giáo dục sâu sát và kịp thời hơn. - Thường xuyên tổ chức các hội thảo chuyên đề, mở các lớp tập huấn chuyên đề về phân môn Luyện từ và câu lớp 5; cần cung cấp đồ dùng dạy học, tài liệu tham khảo, Tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh tham gia học tập trau dồi kiến thức. Cần quan tâm nhiều hơn nữa đối với giáo viên tiểu học, thường xuyên có kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên ở các phân môn, nhất là phân môn Luyện từ và câu. Cần cung cấp đầy đủ và kịp thời đồ dùng dạy học cho giáo viên. Trên đây là đề xuất sáng kiến của tôi. Tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của quý lãnh đạo. Xin chân thành cảm ơn! Phong Thạnh Đông, ngày 21 tháng 4 năm 2014 Người viết Lê Hoàng Nhân Đề tài SKKN: GIÚP HỌC SINH YẾU HỌC TỐT LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 5 14