Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 59: Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 59: Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

1. TIẾT 59: (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
2. Tæng kÕt tõ vùng Cấu tạo Từ đơn Từ phức Từ ghép Nghĩa Từ láy Nghĩa gốc Nghĩa chuyển Tính chất Đồng nghĩa Đồng âm Trái nghĩa Trường từ vựng Nguồn gốc Từ thuần Việt Từ mượn Hán Việt Ngôn ngữ khác Từ tượng hình Mở rộng Biện pháp t.từ Từ tượng thanh
3. Bài tập 1: (Sgk/158) So sánh hai dị bản của câu ca dao sau: - Râu tôm nấu với ruột bầu Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon. - Râu tôm nấu với ruột bù Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon. ➢ Cho biết trong trường hợp này, gật đầu hay gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt ? Vì sao ? Gợi ý trả lời: - Gật đầu: cúi đầu xuống, rồi ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý. - Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, biểu thị sự đồng tình hay tán thưởng.
4. II. LUYỆN TẬP: Ảnh 1 Ảnh 2 Ảnh 3 Ảnh 4
5. Gợi ý trả lời: Chồng: một chân sút Vợ: có một chân. Cả đội bóng chỉ có một Cầu thủ chỉ còn một chân. người giỏi ghi bàn. Hiểu theo nghĩa gốc. Dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán Hiểu sai. dụ. Vi phạm phương châm quan hệ. - Hiểu- Ngườiđúng vợnghĩa khôngcủa hiểutừ nghĩathì giaocủatiếp cáchmới nóiđạt " chỉhiệu cóquả một. Vì vậychânphải sút".trau Cáchdồi thêm nói nàyvốn cótừ Qua bài tập 2 , các em rút ra trongnghĩanhiều là cảlĩnh đội vựcchỉ cóxã mộthội điều gì khi giao tiếp? khácngườinhau giỏi. ghi bàn.
6. Bài tập 3: (Sgk/158) Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi: Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo. (Đồng chí - Chính Hữu) - Các từ vai, miệng, chân, tay, đầu ở đoạn thơ, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển? -Nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức ẩn dụ, nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức hoán dụ ?
7. II. LUYỆN TẬP TỔNG HỢP: Ảnh 1 Ảnh 2 Ảnh 3 Ảnh 4
8. Gợi ý trả lời: Có hai trường từ vựng: - Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng, ánh. - Chỉ lửa, sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro. Các từ thuộc hai trường từ vựng nhưng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau. Thể hiện một tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng. * Lưu ý : Biết sử dụng linh hoạt, sáng tạo vốn từ vựng tiếng Việt sẽ làm cho câu văn, lời thơ sinh động, gây ấn tượng hấp dẫn và làm nổi bật nội dung muốn nói .
9. Bài tập 5: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên ; gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). Các tên gọi : rạch Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía được đặt tên theo cách nào ? A. Đặt từ ngữ mới để gọi riêng sự vật đó. B.B. Dùng từ ngữ đã có sẵn theo một nội dung mới.
10. + Cà tím: + Cá kiếm: + Chè móc câu: + Con Mực: + Chim cú mèo: + Tắc kè hoa:
11. Gợi ý trả lời: Từ Bác sĩ và đốc tờ là những từ đồng nghĩa. Thay vì dùng từ bác sĩ, kẻ sắp chết vẫn “cái nết không chừa”, một mực đòi dùng từ đốc tờ. -> Truyện phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người . Cần sử dụng từ mượn đúng lúc, đúng chỗ phù hợp với hoàn cảnh. Cần sử dụng từ Qua bài tập 6, các mượn,từ đồng nghĩa em rút ra điều gì khi sử dụng đúng lúc không từ ngữ? nên lạm dụng.
12. Trò chơi
13. Trên đe dưới búa Tình trạng bị kìm kẹp, chèn ép từ các phía không có lối thoát.
14. Mắt nhắm mắt mở Nhìn nhận sự vật sự việc không rõ ràng minh bạch.
15. Lên voi xuống chó Thay đổi địa vị thất thường đột ngột, lúc vinh hiển, lúc thất bại
16. BẢN ĐỒ TƯ DUY TỔNG KẾT TỪ VỰNG