Đề thi Học sinh giỏi THCS cấp Tỉnh môn Khoa học tự nhiên (Hóa học) - Năm học 2024-2025

Nội dung text: Đề thi Học sinh giỏi THCS cấp Tỉnh môn Khoa học tự nhiên (Hóa học) - Năm học 2024-2025

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THCS CẤP TỈNH NĂM HỌC 2024-2025 Khóa thi ngày 16.3.2025 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn thi: Khoa học tự nhiên (HÓA HỌC) (Đề thi gồm 09 câu, 04 trang) Thời gian làm bài: 180 phút (không kể thời gian giao đề) I. PHẦN CHUNG (6,0 điểm) Câu 1. (2,0 điểm) Thức ăn sử dụng hằng ngày là nguồn năng lượng cần thiết cung cấp cho các hoạt động của con người. Theo em năng lượng dự trữ trong thức ăn đó có nguồn gốc từ đâu? Vì sao? Hãy nêu ví dụ về sự chuyển hóa từ nguồn năng lượng gốc này chuyển thành quang năng, nhiệt năng, điện năng để phục vụ cuộc sống con người (mỗi dạng nêu 1 ví dụ). Câu 2. (2,0 điểm) a) Cho một số hội chứng, bệnh tật ở người do đột biến gene và đột biến nhiễm sắc thể (NST) gây ra. Hãy lựa chọn nội dung cột A và ghép với nội dung cột B cho phù hợp, rồi điền kết quả vào cột C theo bảng dưới đây. Cột A Cột B Cột C (a) Hội chứng tiếng mèo kêu ở người. (b) Bệnh bạch tạng ở người. (1) Đột biến gene. (1) (2) Đột biến cấu trúc NST. (c) Hội chứng Down ở người. (3) Đột biến số lượng NST. (d) Bệnh câm điếc bẩm sinh ở người. (2) (e) Hội chứng Turner ở người. (3) b) Hãy cho biết mỗi nhận định dưới đây là đúng hay sai. Nếu sai, hãy giải thích vì sao? (1) Hôn nhân cận huyết và kết hôn sớm làm tăng tỉ lệ mắc bệnh, tật ở người, làm suy thoái nòi giống, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội. (2) Luật hôn nhân và gia đình quy định không được kết hôn giữa những người có cùng huyết thống trong vòng năm đời, cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Câu 3. (2,0 điểm) Khí hóa lỏng (viết tắt LPG) còn gọi là Gas là hỗn hợp các hydrocarbon nhẹ (trong đó có C3H8). Xăng có thành phần chính là hydrocarbon có công thức chung CnH2n+2. Dầu diesel (viết tắt DO) có thành phần chính là hydrocarbon có công thức chung là CxHy và lượng rất nhỏ nguyên tố sulfur (S). Than đá có thành phần chính là carbon (Hình 1). Trang 1/5-KHTN-HH
2. Hình 1. Các loại nhiên liệu a) Hãy cho biết trong các chất: than đá, củi khô, gas, xăng, dầu diesel, ethylic alcohol chất nào là sản phẩm của nhiên liệu hóa thạch? b) Viết phương trình hóa học xảy ra khi đốt cháy: than đá, gas, xăng, dầu diesel. c) Hãy cho biết việc sử dụng xăng, dầu trong lĩnh vực giao thông vận tải có tác động như thế nào đến môi trường? II. PHẦN RIÊNG: HÓA HỌC (14,0 điểm) Câu 4. (3,25 điểm) 1. Giải thích và viết phương trình hóa học trong trường hợp sau: a) Hydrochloric acid (HCl) có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn, khi nồng độ acid trong dạ dày lớn hơn mức cần thiết gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Người bị viêm dạ dày khi đói bị đau vì dịch dạ dày tiết ra acid làm đau chỗ loét. Người ta dùng thuốc chữa đau dạ dày có thành phần aluminium hydroxide Al(OH) 3 và magnesium hydroxide Mg(OH)2 có thể giảm đau. b) Vôi sống khi mới nung từ đá vôi thì tan trong nước, còn vôi sống để lâu trong không khí thì ít tan trong nước. 2. Có 5 lọ không nhãn, mỗi lọ chứa dung dịch không màu là một trong các chất: BaCl 2, HCl, H2SO4, NaCl, Na2SO4. Bằng phương pháp hóa học, chỉ sử dụng thêm quỳ tím hãy xác định nhãn cho các lọ hóa chất, viết phương trình hóa học xảy ra. Câu 5. (3,5 điểm) 1. Hoàn thành chuỗi phản ứng hóa học sau: ZnS￿￿￿ ￿￿￿ ￿￿￿ ￿￿￿ ￿￿￿(1) ZnO (2) Zn (3) Cu (4) CuO (5) (6) CuSO4 ￿￿￿ CuCl2 Trang 2/5-KHTN-HH
3. 2. Gang và thép là những hợp kim quan trọng của sắt (iron) với carbon và một số nguyên tố khác, ngày nay chúng là vật liệu kim loại phổ biến nhất thế giới. Gang thường được dùng để đúc các chi tiết máy, ống dẫn nước, nồi, chảo, nguyên liệu sản xuất thép . Nguyên liệu sản xuất gang là quặng sắt (thường là quặng hematite với thành phần chính là Fe2O3), than cốc, chất tạo xỉ như CaCO3, SiO2 . Các nguyên liệu này được đưa vào lò cao qua miệng lò, chuyển dần từ trên xuống, không khí từ dưới lên (Hình 2). Trong lò cao, than cốc cháy tạo ra nhiệt độ cao giúp nấu chảy quặng sắt, quá trình này cũng tạo ra khí CO, giúp khử iron (III) oxide thành sắt; sắt nóng chảy kết hợp với C tạo thành gang lỏng; ở nhiệt độ cao đá vôi bị phân hủy tạo CaO và kết hợp với SiO2 tạo thành xỉ. a) Viết các phương trình hóa học xảy ra trong lò cao. b) Dùng 100 tấn quặng hematit chứa 32% Fe 2O3 (phần còn lại là tạp chất không chứa Fe) để luyện gang có chứa 95% Fe. Tính khối lượng gang thu được. Biết hiệu suất của quá trình là 90%. Hình 2. Sơ đồ lò cao Câu 6. (2,0 điểm) 1. Một học sinh tiến hành thí nghiệm sắt (iron) phản ứng với lưu huỳnh (sulfur) theo các bước sau: - Bước 1: Trộn đều hỗn hợp bột sắt và bột lưu huỳnh theo tỉ lệ 7:4 về khối lượng, sau đó lần lượt cho vào hai ống nghiệm (1) và (2) mỗi ống 3 thìa hỗn hợp trên (Hình 3). - Bước 2: Đưa nam châm lại gần ống nghiệm (1). - Bước 3: Đun nóng ống nghiệm (2) khoảng 30 giây rồi ngừng đun (Hình 4). Để nguội và đưa nam châm lại gần ống nghiệm (2). Trang 3/5-KHTN-HH
4. Hình 3. Trộn đều hỗn hợp Fe, S Hình 4. Đun nóng hỗn hợp a) Sau khi trộn bột sắt và bột lưu huỳnh, hỗn hợp thu được có bị nam châm hút không? Giải thích. b) Chất trong ống nghiệm (2) sau khi đun nóng và để nguội có bị nam châm hút không? Giải thích, viết phương trình hóa học xảy ra. 2. Monosodium glutamate (MSG-Hình 5) thường được gọi là bột ngọt hay mì chính có công thức phân tử C 5H8NNaO4. Đây là một gia vị thông thường được sử dụng để gia tăng hương vị trong các món ăn. Độ tan trong nước của MSG ở 60 oC là 112 gam/100 gam nước; ở 25oC là 74 gam/100 gam nước. a) Tính khối lượng monosodium glutamate kết tinh khi làm nguội 200 gam dung dịch monosodium glutamate bão hoà ở 60oC xuống 25oC. b) Một người trưởng thành, trong khẩu phần ăn 1 ngày có sử dụng 2,2 gam bột ngọt. Hỏi người đó đã đưa vào cơ thể bao nhiêu mg nguyên tố sodium (Na) trong ngày hôm đó? Hình 5. Sản phẩm MSG Câu 7. (1,75 điểm) Sulfur dioxide là tác nhân chính gây mưa acid, phát thải chủ yếu từ các quá trình đốt cháy nhiên liệu như than đá, xăng, dầu, Một nhà máy nhiệt điện than sử dụng hết 1500 tấn than đá có chứa 0,8% sulfur về khối lượng để làm nhiên liệu trong 1 ngày. 3 a) Trong 1 ngày nhà máy trên thải ra bao nhiêu m khí SO2 (đkc). Trang 4/5-KHTN-HH
5. b) Giả sử trong quá trình xử lý khí thải, có 85% khí SO2 được hấp thụ, phần còn lại thoát ra môi trường; trong lượng khí SO 2 thoát ra môi trường có 0,9% lượng khí SO 2 bị chuyển hoá thành sulfuric acid trong nước mưa theo sơ đồ: S ￿￿￿ SO2 ￿￿￿ SO3 ￿￿￿ H2SO4 Viết phương trình hóa học xảy ra và tính thể tích (m3) nước mưa bị nhiễm acid. Biết rằng nồng độ sulfuric acid trong nước mưa là 2.10–5 M; 1 tấn = 1000kg=106 gam; 1m3=1000 Lít. Câu 8. (1,75 điểm) Cho 3,9 gam hỗn hợp (X) gồm Al, Fe vào 50 gam dung dịch CuSO 4 22,4% đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 5,6 gam hỗn hợp các kim loại và dung dịch (Y). a) Tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp (X). b) Tính nồng độ phần trăm các chất có trong dung dịch (Y). Câu 9. (1,75 điểm) 1. Khói thuốc lá làm tăng khả năng bị ung thư phổi, hoạt chất độc có trong thuốc lá là nicotine (có chứa các nguyên tố C, H, N). Phân tích nguyên tố định lượng cho thành phần phần trăm khối lượng như sau: 74,07%C; 8,65%H: 17,28%N. Biết rằng khối lượng phân tử của nicotine là 162 amu. Xác định công thức hóa học của nicotine. 2. Cho hai hydrocarbon mạch hở (X), (Y) đều có 6 nguyên tử H trong phân tử. Hydrocarbon (Y) chỉ có liên kết đơn trong phân tử. Trong phân tử (X) có số nguyên tử carbon nhiều hơn trong phân tử (Y) là 1. a) Viết công thức cấu tạo của (X), (Y). b) Nêu hiện tượng khi cho lần lượt từng chất (X) hoặc (Y) qua dung dịch bromine. Viết phương trình hóa học xảy ra. -----------HẾT--------- - Cho: H=1; C=12; N=14; O=16; F=19; Na = 23; Mg = 24; Al = 27; P=31; S = 32; Cl = 35,5; K=39; Ca=40; Cr=52; Mn =55; Fe=56; Cu=64; Zn=65; Br= 80; Ag =108; I = 127; Ba=137. - Thí sinh không sử dụng bảng tuần hoàn và bảng tính tan. - Giám thị không giải thích gì thêm. Trang 5/5-KHTN-HH