Đề cương ôn tập môn Ngữ văn 9 - Năm học 2020-2021 (Trong thời gian nghỉ covid-2019)

Nội dung text: Đề cương ôn tập môn Ngữ văn 9 - Năm học 2020-2021 (Trong thời gian nghỉ covid-2019)

1. Hồn tôi là một vườn hoa lá, Rất đậm hương và rộn tiếng chim.” (Từ ấy – Tố Hữu ) Câu 3 (2 đ): a) Thế nào là phương châm về lương? Thế nào là phương châm về chất? b) Câu “Người bệnh nhân đó đã xuất viện từ hôm qua”. Vi phạm phương châm hội thoại nào? Vì sao? Câu 4 (2 đ): a) Thế nào là dẫn trực tiếp? Dấu hiệu để nhận biết lời dẫn trực tiếp? b) Chuyển câu nói sau đây của J. Hơ-uốt thành lời dẫn trực tiếp: Thà đừng sinh ra đời còn hơn là bị thất học. Câu 5 (3 đ): a) Có mấy phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ, là những phương thức nào? Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 đến 7 câu) về việc giữ gìn vệ sinh đường phố, trong đó có từ “đầu” được dùng theo nghĩa chuyển. ĐÁP ÁN Câu 1: (2 đ) a) - Nêu đúng khái niệm thuật ngữ -> 0,5 đ. - Nói đúng mỗi thuật ngữ biểu thị 1 khái niệm -> 0,25 đ. - Nói đúng thuật ngữ không có tính biểu cảm -> 0,25 đ b) Nêu đủ, đúng bốn thuật ngữ trong môn Tiếng Việt -> 1,0 đ (ví dụ: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, mỗi thuật ngữ đúng đạt -> 0,25 đ) Câu 2: (1 đ) - Các từ hoa, lá trong đoạn thơ không được coi là thuật ngữ -> 0,5 đ. - Vì chúng có tính biểu cảm -> 0,5 đ. Câu 3: (2 đ) a) - Nêu đúng định nghĩa phương châm về lượng: Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung; nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa -> 0,5 đ. - Nêu đúng định nghĩa phương châm về chất: Khi giao tiếp, đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực -> 0,5 đ. b) Câu “Người bệnh nhân đó đã xuất viện từ hôm qua.” vi phạm phương châm về lượng (0,5 đ), vì dùng thừa từ người (nhân) -> người – nhân: đồng nghĩa. Lưu ý: HS có thể nói dùng thừa từ người hoặc từ nhân đều đúng. Câu 4: (2 đ) a) - Nêu đúng khái niệm dẫn trực tiếp: Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật -> 0,5 đ. - Nói đúng dấu hiệu để nhận biết lời dẫn trực tiếp: Lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép -> 0,5 đ. b) Chuyển đúng câu nói của J. Hơ-uốt thành lời dẫn trực tiếp -> 1,0 đ. Vd: Để khẳng định tác hại của việc thất học, J. Hơ-uốt nói: “Thà đừng sinh ra đời còn hơn là bị thất học.” Câu 5: (3 đ)
2. - Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài-> 0,5 đ (ví dụ: tài tử, giai nhân, ra-đi-ô, ma-ket- tinh, )-> 0,5 đ Câu 4 (2,0 đ): a) - Nêu đúng khái niệm cách dẫn gián tiếp: Dẫn gián tiếp tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp -> 0,5 đ - Nói đúng dấu hiệu để nhận biết lời dẫn gián tiếp: Lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép -> 0,5 đ b) Chuyển đúng câu nói sau đây của Nhiệm Mạt thành lời dẫn gián tiếp: -> 1,0 đ Vd: Để khẳng định vai trò của học vấn, Nhiệm Mạt nói rằng người hiếu học dẫu chết vẫn như còn. Kẻ không học nếu có sống chẳng qua cũng chỉ là thây đi thịt chạy mà thôi. Câu 5 (3,0 đ): a) Nêu đúng hai phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ: 1,0 đ - Phương thức ẩn dụ -> 0,5 đ - Phương thức hoán dụ -> 0,5 đ b) Viết đúng một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 câu) về việc giữ gìn vệ sinh trường lớp, trong đó có từ “chân” được dùng theo nghĩa chuyển.(ví dụ: chân tường, chân bàn, chân ghế, chân cầu thang, )-> 2,0 đ Đề 03 Câu 1 (2,0 đ): a) Thế nào là thật ngữ? Thuật ngữ có tính biểu cảm không? b) Nêu bốn thuật ngữ trong môn hóa học. Câu 2 (1,0 đ): Từ muối thứ hai (in đậm) trong câu ca dao sau có được coi là thuật ngữ không? Vì sao? “Tay nâng chén muối đĩa gừng, Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.” (Ca dao) Câu 3 (2,0 đ): a) Thế nào là lời dẫn gián tiếp? Dấu hiệu để nhận biết lời dẫn gián tiếp? b) Chuyển câu nói sau đây của Trương Tái thành lời dẫn gián tiếp: Người đi học xem sách, mỗi lần xem lại hiểu ra một điều mới mẻ, đó chính là sự tiến bộ đấy. Câu 4 (2,0 đ): a) Thế nào là phương châm quan hệ? Thế nào là phương châm lịch sự? b) Mỗi thành ngữ sau đây vi phạm những phương châm hội thoại nào: trống đánh xuôi kèn thổi ngược; nói băm nói bổ. Câu 5 (3,0 đ): a) Trong những trường hợp sau, trường hợp nào từ “lá” là nghĩa gốc, trường hợp nào từ “lá” là nghĩa chuyển: lá chanh, lá phổi, lá xoài, lá gan. b) Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 đến 7 câu) về việc trồng và bảo vệ cây xanh, bảo vệ rừng, trong đó có từ “lá” được dùng theo nghĩa chuyển. ĐÁP ÁN Câu 1 (2,0 đ): a) - Nêu đúng khái niệm thật ngữ: Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ. -> 0,5 đ - Nói đúng thuật ngữ không có tính biểu cảm -> 0,5 đ
3. b) Khi người nói phải dùng những cách nói như: đừng nói leo; đừng ngắt lời như thế; đừng nói cái giọng đó với tôi, là người nói muốn báo cho người nghe biết người nghe đang vi phạm phương châm hội thoại nào? Câu 4 (2,0 đ): a) Thế nào là dẫn trực tiếp? Dấu hiệu để nhận biết lời dẫn trực tiếp? b) Trích dẫn ý kiến sau đây của Bác Hồ thành lời dẫn trực tiếp: Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng) Câu 5 (3,0 đ): a) Có mấy phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ, là những phương thức nào? b) Em hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 đến 7 câu) về việc giữ gìn vệ sinh trường lớp, trong đó có từ “chân” được dùng theo nghĩa chuyển. ĐÁP ÁN Câu 1 (2,0 đ): a) Trình bày đúng đặc điểm của thuật ngữ: - Về nguyên tắc, trong một lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định, mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, và ngược lại, mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ. -> 0,75 đ. hải dùng những cách nói như: đừng nói leo; đừng ngắt lời như thế; đừng nói cái giọng đó với tôi, là người nói muốn báo cho người nghe biết người nghe đang vi phạm phương châm lịch sự -> 1,0 đ. Câu 4 (2,0 đ): a) - Nêu đúng khái niệm dẫn trực tiếp: Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật -> 0,5 đ. - Nói đúng dấu hiệu để nhận biết lời dẫn trực tiếp: Lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép -> 0,5 đ. b) Trích dẫn đúng ý kiến của Bác Hồ thành lời dẫn trực tiếp: -> 1,0 đ. Ví dụ: Lịch sử nước ta là lịch sử của bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước với bao tấm gương anh hùng đã không tiếc máu xương, chiến đấu, hy sinh cho độc lập tự do của dân tộc. Để nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải nhớ ơn các thế hệ cha anh, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.” Câu 5 (3,0 đ): a) HS trả lời đúng có hai phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ, là những phương thức ẩn dụ và phương thức hoán dụ -> 1,0 đ. b) Viết đúng một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 câu) về việc giữ gìn vệ sinh trường lớp, trong đó có từ “chân” được dùng theo nghĩa chuyển.(ví dụ: chân tường, chân bàn, chân ghế, chân cầu thang, ) -> 2,0 đ